Δρ Αλέξανδρος Αποστολάκης
Επίκουρος Καθηγητής Μάρκετινγκ Τουριστικών Επιχειρήσεων του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου
«Τι Έχει και τι Δεν Έχει ο Ελληνικός Τουρισμός! »
Προσπαθώντας να διαχειριστούμε τις νέες και συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η κρίση της πανδημίας, οι επιχειρηματίες και άλλοι φορείς που δραστηριοποιούνται στο τουρισμό, συχνά αναφέρονται στο τι δεν έχουμε. Έτσι λοιπόν, όπως και σε κάθε περίοδο κρίσης, φέρνουμε στο μυαλό μας τι δεν έχουμε για να διαχειριστούμε τις διάφορες αντιξοότητες που μας χτυπούν τη πόρτα. Δεν έχουμε χρήματα (το κυριότερο…), δεν έχουμε υποδομές, δεν έχουμε στρατηγική, δεν…, δεν…, δεν… Γενικά ως χώρα δεν έχουμε!!!
Συνήθως λοιπόν εστιάζουμε στο τι δεν έχουμε, και λίγη σημασία δίνουμε στο τι έχουμε και τι μπορούμε να αξιοποιήσουμε. Η συμμετοχή της χώρα μας σε διεθνείς φόρα, ενώσεις και διεθνείς συμμαχίες μας δίνει τη δυνατότητα να θεωρήσουμε ότι λειτουργούμε σε ένα σχετικά σταθερό πολιτικό-οικονομικό περιβάλλον που εδώ και αρκετό καιρό δεν βιώνει μεγάλες εντάσεις. Με τη σειρά του, το σταθερό περιβάλλον μας δίνει την ευκαιρία να δοκιμάζουμε νέα πράγματα και να επιχειρούμε.
Τι έχουμε λοιπόν; Έχουμε την ευλογία, πέρα από τις κοινοτυπίες, να ζούμε σε μια όμορφη, λαμπερή χώρα που την τιμούν με τη παρουσία τους κάθε χρόνο εκατομμύρια επισκέπτες.
Ας μην (ξε-) γελιόμαστε. Οι (χαμηλές) τιμές από μόνες τους δεν φτάνουν για να προσελκύσουν επισκέπτες. Δεν μπορούν να προσελκύσουν τόσους πολλούς επισκέπτες για τόσα πολλά χρόνια. Υπήρξαν και θα υπάρξουν πολλοί προορισμοί, περισσότερο οικονομικά θελκτικοί από την Ελλάδα.
Η αξιακή πρόταση της Ελλάδας όμως, και το μήνυμα που περικλείει είναι μοναδικά και διαχρονικά. Δεκτό, την όμορφη και λαμπερή χώρα μας, μερικές φορές δεν τη προσέχουμε όσο θα έπρεπε, τουλάχιστον φαίνεται ότι αρχίζουμε και μαθαίνουμε.
Έχουμε ανθρώπινους πόρους και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Οι νέοι άνθρωποι που υπηρετούν την οικονομία του τουρισμού και της φιλοξενίας είναι καλύτερα καταρτισμένοι και με περισσότερες παραστάσεις. Επίσης, τα νέα στελέχη με όραμα, έχουν να μάθουν από ανθρώπους που καινοτόμησαν στο καιρό τους. Δύσκολες οι συνθήκες, αλλά τα δύσκολα διαμορφώνουν χαρακτήρα και μαζί και τους μελλοντικούς ηγέτες στο χώρο.
Αυτό που χρειάζεται ο Ελληνικός τουρισμός δεν είναι μεμψιμοιρία, δεν πρέπει να εστιάσουμε στο τι δεν έχουμε. Η Ελλάδα ποτέ δεν διέθετε πληθώρα πόρων. Ποτέ δεν είχαμε (αρκετά) χρήματα, και (αρκετές) υποδομές. Μετά από μια πολυετή οικονομική κρίση, και εν μέσω μιας κρίσης πανδημίας είναι δύσκολο να τα αποκτήσουμε τώρα και άμεσα. Αυτά που έχει η Ελλάδα και στα οποία πρέπει να στηριχθεί είναι το πνεύμα επιχειρηματικότητας των στελεχών της τουριστικής οικονομίας και η εφευρετικότητα τους. Η καινοτομία στο κλάδο του τουρισμού και της φιλοξενίας δεν απαιτεί γιγαντιαία βήματα. Δυστυχώς ή ευτυχώς η καινοτομική διαδικασία που ακολουθείται στο βιομηχανικό κλάδο και το κλάδο των (τουριστικών) υπηρεσιών δεν μπορεί να αντιστοιχηθεί.
Το πρότυπο της κυκλικής οικονομίας που οδηγεί στη βιωσιμότητα της τουριστικής οικονομίας μπορεί να εξυπηρετηθεί με οικονομικότερες και απλούστερες καινοτόμες λύσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, η κρίση της πανδημίας, όπως και η επερχόμενη περιβαλλοντική κρίση, δεν θα πρέπει να αξιολογηθούν ως το τέρμα μιας διαδρομής. Αντιθέτως, τόσο οι κρίσης της πανδημίας, όσο και η περιβαλλοντική κρίση πρέπει να θεωρηθούν ως το εφαλτήριο για την απαρχή μιας περιόδου έντονων διεργασιών, και καινοτομιών ανάγκης που θα σπρώξουν τις επιχειρήσεις του τουρισμού και της φιλοξενίας προς τη βιωσιμότητα.
Όπως μαρτυρούν και σχεδόν όλοι οι σχετικοί δείκτες ο Ελληνικός τουρισμός βιώνει και θα βιώσει το επόμενο διάστημα μια δύσκολη συγκυρία. Παρόλα αυτά, το διακύβευμα για τον Ελληνικό τουρισμό δεν είναι τα επόμενα δύο με τρία χρόνια. Δεν είναι το 2024-25 που πολλοί έχουν θέσει ως έτος επανεκκίνησης του Ελληνικού τουρισμού. Το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο και έχει να κάνει με τη μακροχρόνια βιωσιμότητα της Ελληνικής τουριστικής οικονομίας.
Μας απασχολεί και δικαίως η μειωμένη τουριστική ζήτηση και η μειωμένη εισροή τουριστικού συναλλάγματος. Περισσότερο θα πρέπει να μας απασχολεί η ύπαρξη μιας οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά και πολιτιστικά βιώσιμης τουριστικής οικονομίας που θα μπορεί να στηρίζεται στα δικά της πόδια για να αναπτύσσεται!!!
