Μετά από περίπου δύο χρόνια ξέφρενης ανόδου των επιτοκίων σε όλες τις σημαντικές οικονομίες του πλανήτη, η αντίστροφη διαδικασία έχει ξεκινήσει. Τα επιτόκια που αύξησαν οι Κεντρικές Τράπεζες για να αντιμετωπίσουν τον υψηλό πληθωρισμό, ξεκίνησαν να μειώνονται.
Πολλοί νομίζουν ότι η ΕΚΤ είναι αυτή που έκανε την αρχή, αλλά έχουν λάθος. Η ΕΚΤ είναι η μεγαλύτερη Κεντρική Τράπεζα μέχρι τώρα που ανακοίνωσε τον Ιούνιο την πρώτη μείωση επιτοκίων, αλλά υπάρχουν πολύ σημαντικές Κεντρικές Τράπεζες που εποπτεύουν μεγάλες οικονομίες οι οποίες προηγήθηκαν. Μάλιστα ανάμεσά τους είναι οικονομίες και χώρες, των οποίων τα νομίσματα είναι –όπως και το ευρώ- στο δείκτη δολαρίου και στα σημαντικότερα νομίσματα διεθνώς.
Στην πραγματικότητα η ΕΚΤ ξεκίνησε 4 μήνες αργότερα. Προηγήθηκαν ο Καναδάς, η Σουηδία, η Ελβετία, η Ουγγαρία και η Τσεχία. Οι τρεις πρώτες χώρες, είναι μεταξύ των έξι που τα νομίσματά τους μετέχουν στο δείκτη δολαρίου, μαζί με την Ευρωζώνη για το ευρώ, τη στερλίνα για το Ηνωμένο Βασίλειο και φυσικά το γεν για την Ιαπωνία. Τέσσερα στα έξι λοιπόν κι αναμένεται πιθανόν μέχρι το Σεπτέμβριο και η Βρετανία, που παρουσίασε απότομη επιδείνωση στην αγορά εργασίας. Ένα ζήτημα που αποτελούσε στην πραγματικότητα, αιτία για το Brexit. Αλλά ας μην ξύνουμε πληγές.
Καθώς τα επιτόκια συνδέονται με τη ρευστότητα, την ευκολία ή δυσκολία δανεισμού, το κόστος της χρηματοδότησης και τελικά την οικονομική ανάπτυξη, το καλύτερο δυνατό για την οικονομία είναι τα προσιτά επιτόκια που διευκολύνουν.
Αυτά που βοηθούν τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές να επενδύσουν και να δαπανήσουν, ώστε να βελτιώσουν την οικονομική απόδοση και τη ζωή τους, εξοφλώντας σε ένα βάθος χρόνου. Οι επιχειρήσεις και οι χρηματιστηριακές αγορές θα λατρεύουν πάντα τα φθηνά επιτόκια, αλλά οι αγοραστές των ομολόγων αντίθετα λατρεύουν τις αποδόσεις. Έχουν γνώση βεβαίως ότι υψηλά επιτόκια και αποδόσεις, συνδέονται πάντοτε με ρίσκο.
Επίσης, οι αγοραστές ομολόγων που ενδιαφέρονται να πάρουν τόκους δανείζοντας οικονομίες, τράπεζες και επιχειρήσεις, αποστρέφονται τον πληθωρισμό, ο οποίος ψαλιδίζει τις αποδόσεις τους. Και φυσικά θέλουν να καλυφθούν.
Στην πραγματικότητα αν μιλάμε για δύο διαφορετικούς κόσμους, για δύο διαφορετικές οικονομικές και κοινωνικές ομάδες που πολεμούν σκληρά για να επηρεάσουν τις αποφάσεις των Κεντρικών Τραπεζών και ειδικά την αμερικανική Fed, είναι αυτές. Από τη μία πλευρά ο κόσμος των ομολόγων των Αμοιβαίων Κεφαλαίων και των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων. Από την άλλη πλευρά είναι τα χρηματιστήρια, οι επιχειρήσεις και οι δανειολήπτες και καταναλωτές.
Βεβαίως αυτό δε σημαίνει ότι τα χρηματιστήρια, οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές θέλουν πληθωρισμό. Κάθε άλλο, ξέρουν πόσο ύπουλα φορομπηχτικός μηχανισμός είναι. Αλλά η ανάπτυξη μπορεί να προκαλέσει κάποιο πληθωρισμό μέσω της κερδοφορίας των επενδύσεων και της αύξησης στην κατανάλωση. Στοιχεία που βοηθούν τα προσιτά επιτόκια. Όσο ο πληθωρισμός παραμένει σε ένα λογικό μικρό όριο, δεν υπάρχει πρόβλημα. Όταν ξεφεύγει τα δύο στρατόπεδα ομονοούν ζητώντας αύξηση επιτοκίων.
Αλλά στην πορεία οι επιχειρήσεις, οι καταναλωτές και τα χρηματιστήρια, θα φωνάξουν πρώτα για να μπει ένα φρένο στις αυξήσεις, θα πουν, «αρκετά». Και θα ζητήσουν να ξεκινήσει η αντίστροφη κίνηση. Καιρός να σκεφτούμε και την ανάπτυξη, πριν γίνει κανένα ατύχημα και οδηγηθούμε σε καταστάσεις τύπου Lehman Brothers…
Είμαστε λοιπόν σε αυτή τη φάση που οι αγορές θέλουν μειώσεις επιτοκίων, ενώ η Fed διστάζει και η ΕΚΤ ίσως καθυστερήσει τη δεύτερη μείωση, θέλοντας να επιβεβαιώσει ότι είναι στο σωστό δρόμο.
Παραμένει το στοίχημα για μειώσεις επιτοκίων της Fed τον Σεπτέμβριο
Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ διατήρησε σταθερά τα επιτόκια την Τετάρτη και έδωσε καθοδήγηση για μία μόνον μείωση επιτοκίων, φέτος 0,25% που κάποιοι προσδιορίζουν το Δεκέμβριο. Με την πρόβλεψη για ανάπτυξη φέτος να είναι καλύτερη της μέτρησης και την αγορά εργασίας να μαλακώνει αλλά να παραμένει πολύ ανελαστική, ο Ζερόμ Πάουελ, είπε ότι έχει γίνει πρόοδος αλλά έστειλε μήνυμα ότι δεν είναι ακόμα η ώρα για μειώσεις.
Ο πληθωρισμός είχε μειωθεί χωρίς σημαντικό πλήγμα στην οικονομία, είπε και δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Βεβαίως θα φανεί στην πορεία αν, αυτή άποψη είναι σωστή. Επιτόκια 5,25% για τόσο μεγάλο διάστημα, έχει αποδειχθεί ότι προκαλούν πρόβλημα στην ανάπτυξη. Το αποτέλεσμα είναι η Fed να στέλνει μήνυμα ότι οι μειώσεις επιτοκίων αναμένεται να επιταχυνθούν το επόμενο έτος, με τον Πάουελ να αναβάλλει το χρονοδιάγραμμα.
Αλλά για περιμένετε ένα λεπτό. Αυτό δεν είναι γραμμένο στην πέτρα: «Δεν παίρνουμε αποφάσεις για μελλοντικές συναντήσεις μέχρι να φτάσουμε εκεί», είπε. «Πραγματικά, δεν θα είναι μόνο οι μετρήσεις του πληθωρισμού. Θα είναι το σύνολο των δεδομένων, τι συμβαίνει στην αγορά εργασίας, τι συμβαίνει με την ισορροπία των κινδύνων, τι συμβαίνει με τις προβλέψεις, τι συμβαίνει με την ανάπτυξη. Τα κοιτάζω όλα αυτά», ήταν τα λόγια του.
Τα στοιχεία για τον πληθωρισμό πάντως ήταν καλά. Ο δείκτης τιμαρίθμου δεν αυξήθηκε καθόλου σε μηνιαία βάση τον Μάιο, προκαλώντας ορισμένους αναλυτές να υποστηρίξουν ότι οι τελευταίες προβλέψεις ήταν ήδη «μπαγιάτικες».
Σύμφωνα με ένα από τα πρόσωπα που μίλησαν στο Reuters, ο χαρακτηρισμός από τον Πάουελ για τις προβλέψεις του πληθωρισμού ως «κάπως συντηρητικές» έδειξε ότι ο επικεφαλής της Fed «κρατούσε ορθάνοιχτη την πόρτα για μια μείωση του Σεπτεμβρίου» εάν ο πληθωρισμός συνεχίσει να αποδυναμώνεται. Αυτά τα δήλωσε στο πρακτορείο, ο Krishna Guha, αντιπρόεδρος της Evercore ISI.
Το στοίχημα για τα επιτόκια της Fed όχι μόνο άνοιξε ξανά, αλλά παραμένει ζωντανό, αν και μειώθηκε λίγο παρά την συντηρητική καθοδήγηση, για μία μόνο μείωση επιτοκίων φέτος.
Οι επενδυτές σε συμβόλαια που συνδέονται με το επιτόκιο αναφοράς της Fed διατήρησαν σε μεγάλο βαθμό ανέπαφα τα στοιχήματα ότι η Κεντρική Τράπεζα θα εγκρίνει μειώσεις κατά τέταρτο της εκατοστιαίας μονάδας τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο.
Το στοίχημα των επιτοκίων της ΕΚΤ και η Γαλλία
Η ΕΚΤ που έχει προηγηθεί της Fed ήταν από την αρχή αναμενόμενο ότι θα περίμενε πριν προχωρήσει σε μία δεύτερη μείωση των επιτοκίων. Η πρόβλεψη ήταν για δύο μειώσεις επιτοκίων συνολικά 0,50% φέτος μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό δεν έχει αλλάξει, αλλά πλέον υπάρχει ένα πρόβλημα που αναμένει απάντηση.
Το πρόβλημα έχει γεννήσει η μεγάλη αποχή των Γάλλων ψηφοφόρων συνολικά 48% στις ευρωεκλογές. Είναι μικρότερη από την αποχή 50% των εκλογών του 2019, αλλά είναι σαφές ότι με 48% δεν εμφανίστηκε κάποια θαυμαστή κινητοποίηση του εκλογικού σώματος.
Η αποχή έδωσε την ευκαιρία στην παράταξη της Λεπέν να πρωτεύσει με υψηλά ποσοστά και υποχρέωσε το Γάλλο πρόεδρο Μακρόν, να πάρει το ρίσκο και να κηρύξει βουλευτικές –όχι προεδρικές- εκλογές. Ο ίδιος δεν παραιτείται δηλαδή, ούτε σκοπεύει να παραιτηθεί.
Ωστόσο αυτή η στάση άνοιξε τον ασκό του Αιόλου στις αγορές. Το γαλλικό spread σημείωσε μεγάλη βραχυπρόθεσμη άνοδο, οι μετοχές καταβαραθρώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και ειδικά στο Παρίσι και οι αγορές απεργάζονται σενάρια σύμφωνα με τα οποία η δεύτερη μείωση των επιτοκίων ίσως καθυστερήσει.
Και τι θα γίνει αν το κόμμα της Λεπέν κερδίσει τις εκλογές; Σημαίνει δηλαδή ότι η ΕΚΤ δεν θα μειώσει τα επιτόκια, επειδή στη Γαλλία κυβερνά ο εκλεκτός της Λεπέν, ο Μπαρντελά, ή οποιοσδήποτε άλλος;
Το θέμα είναι ότι οι αγορές έτσι κι αλλιώς θα τιμωρήσουν τη Λεπέν, αν τυχόν προχωρήσει σε παραχωρήσεις χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα. Φυσικά οι λαϊκίστικες εξαγγελίες για μείωση φόρων ακόμα και για μείωση των ορίων ηλικίας για συνταξιοδότηση έχουν ήδη γίνει κατά καιρούς.
Αλλά ξέρουμε και από την περίπτωση της Λιζ Τρας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ότι αν θέλεις να ικανοποιήσεις όλες αυτές τις απαιτήσεις εκδίδοντας ομόλογα, το επιτόκιο θα είναι αλμυρό. Τα ζήσαμε και στην Ελλάδα αυτά. Η διαφορά είναι ότι μιλάμε για μεγάλη και ισχυρότερη οικονομία, αλλά με το μεγαλύτερο χρέος στην Ευρώπη μετά την Ιταλία. Και με πρόσφατη μικρή υποβάθμιση του χρέους μάλιστα. Μικρή, αλλά σαφέστατα προειδοποιητική.
Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι η ΕΚΤ θα θυσιάσει τη δυνατότητα μειώσεων στα επιτόκια για να στηρίξει τις πολιτικές της Λεπέν σε περίπτωση που κερδίσει τις εκλογές. Όχι μόνον θα ήταν αδιανόητο, αλλά θα βόλευε πολύ και τη Λεπέν να δείξει ότι επιτυγχάνει τους στόχους της. Και κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται.
